FD म्हणजे काय? फायदे तोटे आणि योग्य निवड करण्यासाठी सविस्तर मार्गदर्शन

परिचय:

FD म्हणजेच Fixed Deposit (ठेव योजना) ही बँका आणि वित्तीय संस्था देत असलेली लोकप्रिय गुंतवणूक योजना आहे. ही योजना सुरक्षित गुंतवणुकीसाठी ओळखली जाते आणि दरमहा किंवा ठराविक कालावधीत निश्चित व्याज दर मिळवण्याचा पर्याय देते. या लेखात आपण FD म्हणजे काय, तिचे फायदे आणि तोटे याबद्दल सविस्तर माहिती घेणार आहोत.

FD म्हणजे काय?

FD म्हणजे एक प्रकारची ठेव योजना ज्यामध्ये गुंतवणूकदार ठराविक रक्कम एका निश्चित कालावधीसाठी ठेवतो. त्या कालावधीत त्यावर बँकेने ठरवलेला व्याज दर लागू होतो. FD कालावधी 7 दिवसांपासून 10 वर्षांपर्यंत असू शकतो. गुंतवणूकदारांना त्यांच्या मुदतीच्या शेवटी मूळ रक्कम आणि त्यावर मिळणारे व्याज एकत्र मिळते.

FD च्या प्रकारांमध्ये पुढील गोष्टी समाविष्ट आहेत:

Regular FD: सर्वसामान्य गुंतवणूकदारांसाठी.
Senior Citizen FD: ज्येष्ठ नागरिकांसाठी विशेष योजना, ज्यावर जास्त व्याज दर मिळतो.
Tax-Saving FD: 5 वर्षांच्या लॉक-इन कालावधीसह, ज्यामुळे कर बचत करता येते.
Flexi FD: बँक खाते आणि FD यांचा समन्वय असलेली योजना.

FD चे फायदे:

1. सुरक्षित गुंतवणूक:

FD ही एक सुरक्षित गुंतवणूक पर्याय आहे. बँका आणि वित्तीय संस्था रिझर्व्ह बँकेच्या (RBI) नियमानुसार FD योजना देतात, त्यामुळे तुमची रक्कम सुरक्षित असते.

2. निश्चित परतावा:

FD वर ठराविक व्याज दर लागू होतो. बाजारातील चढ-उतारांमुळे यावर परिणाम होत नाही, त्यामुळे गुंतवणूकदारांना निश्चित परतावा मिळतो.

3. टॅक्स सेव्हिंग FD:

जर तुम्हाला कर वाचवायचा असेल तर 5 वर्षांच्या लॉक-इन कालावधीसह टॅक्स सेव्हिंग FD चा पर्याय उपलब्ध आहे. त्यावर तुम्ही 80C अंतर्गत कर सवलत घेऊ शकता.

4. लिक्विडिटी:

अद्याप FD चा कालावधी संपलेला नसेल तरी तुम्ही आवश्यकतेनुसार FD तोडून रक्कम काढू शकता. मात्र, त्यासाठी काही शुल्क आकारले जाऊ शकते.

5. कर्ज घेण्याचा पर्याय:

FD च्या आधारे तुम्ही 90% पर्यंत कर्ज घेऊ शकता. हे कर्ज कमी व्याजदराने मिळते.

6. वरिष्ठ नागरिकांसाठी अतिरिक्त व्याज:

60 वर्षांवरील व्यक्तींना FD वर अधिक व्याज दर मिळतो, ज्यामुळे निवृत्तीनंतरच्या गरजा पूर्ण करणे सोपे होते.

7. गुंतवणुकीचे नियोजन:

FD तुम्हाला तुमच्या आर्थिक नियोजनात मदत करते. ठराविक व्याज दरामुळे दीर्घकालीन आर्थिक उद्दिष्टे साध्य करणे सोपे होते.

FD चे तोटे:

1. निरपेक्ष परतावा:

FD वरचा परतावा बाजारातील इतर गुंतवणूक साधनांच्या तुलनेत कमी असतो, त्यामुळे दीर्घकालीन संपत्ती निर्माण करायची असल्यास FD पुरेशी ठरत नाही.

2. टॅक्सेबल व्याज:

FD वर मिळणारे व्याज करपात्र असते. जर तुमचे उत्पन्न करयोग्य मर्यादेपेक्षा अधिक असेल, तर FD वरच्या व्याजावर कर भरावा लागतो.

3. लवचिकता नसणे:

FD मध्ये तुम्ही एकदा ठराविक रक्कम गुंतवली की, तुम्हाला त्यात बदल करता येत नाही. जर बाजारात चांगले व्याजदर मिळत असतील तर त्या संधीचा लाभ घेता येत नाही.

4. महागाईवर कमी प्रभाव:

महागाई दर जर FD च्या व्याजदरापेक्षा जास्त असेल, तर तुमची गुंतवणूक प्रभावी ठरत नाही. यामुळे तुमच्या खरेदी शक्तीत घट होऊ शकते.

5. पूर्वतोडीचे शुल्क:

जर तुम्ही FD मुदतीपूर्वी तोडली, तर बँक काही शुल्क आकारते आणि व्याजदर कमी होतो.

FD कशी निवडावी?

कालावधी ठरवा: तुमच्या गरजेनुसार FD चा कालावधी निवडा. लहान कालावधीसाठी लिक्विडिटी महत्त्वाची असेल तर त्यानुसार योजना निवडा.
बँक किंवा वित्तीय संस्था निवडा: उच्च क्रेडिट रेटिंग असलेली आणि विश्वासार्ह बँक किंवा संस्था निवडणे अधिक सुरक्षित ठरेल.
तुलना करा: विविध बँकांकडून मिळणारे व्याज दर तपासा आणि तुमच्यासाठी सर्वोत्तम योजना निवडा.
ऑनलाइन FD सुविधा: आजकाल अनेक बँका ऑनलाइन FD सुविधा देतात. त्यामुळे तुम्ही घरी बसूनच गुंतवणूक करू शकता.
FD प्रकार निवडा: तुमच्या गरजेनुसार Regular, Tax-Saving किंवा Senior Citizen FD निवडा.

FD आणि इतर गुंतवणुकींची तुलना:

गुंतवणूक प्रकार	परतावा (%)	जोखीम	लिक्विडिटी
Fixed Deposit	5%-7%	कमी	मध्यम
शेअर्स	10%-15%	उच्च	उच्च
म्युच्युअल फंड	8%-12%	मध्यम-उच्च	मध्यम
PPF	7%-8%	कमी	कमी

निष्कर्ष:

FD ही कमी जोखमीची आणि सुरक्षित गुंतवणूक पर्याय आहे, जी अल्प आणि मध्यम कालावधीसाठी उपयुक्त ठरते. मात्र, उच्च परताव्याची अपेक्षा असल्यास इतर पर्यायांचा विचार करावा. गुंतवणूक करण्यापूर्वी तुमच्या आर्थिक गरजा आणि ध्येय लक्षात घेऊन योग्य निर्णय घ्या. FD योजना ही सुरुवातीच्या गुंतवणुकीसाठी योग्य पर्याय आहे, पण त्याचसोबत इतर गुंतवणूक पर्यायांचा अभ्यास करून संतुलन साधणे गरजेचे आहे.